Các chất độc hại trong thuốc lá bắt nguồn từ việc nhai, nuốt sợi thuốc và do hút thuốc tỏa ra khói thuốc, do vậy người ta phân biệt ra hai nguồn khói thuốc là: khói thuốc chính và khói thuốc phụ:  Khói thuốc chính (là khói thuốc do người hút hít vào, thở ra có chứa hơn 4700 chất độc khác nhau);   Khói thuốc phụ (là khói toả ra ở đầu điếu thuốc để cháy tự nhiên khi không hút và thành phần chất độc chứa trong khói thuốc phụ cũng tương tự như trong khói thuốc chính). Vì vậy nó rất nguy hiểm cho người hút và những người có mặt hít phải khói thuốc đó. Hành độngHút thuốc nghĩa là thiêu đốt không hoàn toàn các sợi thuốc lá và nó trải qua hai giai đoạn:  Giai đoạn hút thuốc lá chủ động (xảy ra khi người nghiện hít khói thuốc lá vào cơ thể mình); Giai đoạn hút thuốc lá thụ động (là khi những người có mặt xung quanh hít phải lượng khói thừa mà người hút thải ra). Như vây: Hút thuốc thụ động (hoặchít khói thuốc thụ động) tuy không trực tiếp hútnhưng vẫn bị tác động gián tiếp dẫn đến những nguy cơ về bệnh tật do thuốc lá gây ra. Do đó Tổ chức Y tế Thế giới khẳng định: "Không có ngưỡng an toàn cho việc hút thuốc thụ động".

Theo một nghiên cứu quốc tế được cho là lớn nhất từ trước tới nay về việc sử dụng thuốc lá, thì có tới khoảng một nửa số nam giới ở nhiều quốc gia đang phát triển hút thuốc lá, và phụ nữ ở những khu vực này cũng đang bắt đầu hút thuốc ở độ tuổi sớm hơn so với trước đây. Kết quả thu được là: trong 14 quốc gia đang phát triển, có tới 49% nam giới và 11% phụ nữ sử dụng thuốc lá.

Nghiện thuốc lá được hiểu một cách đơn giản là việc mất hòan tòan tự do nói "không với thuốc lá". Người nghiện thuốc lá không thể “quên” hút thuốc lá, ngược lại bị bắt buộc phải hút, nếu không sẽ bị cảm giác “đói” thuốc. Thuốc lá buộc người nghiện phải hút liên tục nhiều ngày, nhiều tháng, nhiều năm. Tiếp tục hút thuốc lá ngay khi đã mắc các bệnh do thuốc lá gây ra (Ví như: thở oxy do suy hô hấp, cắt cụt chân vì tắc mạch chi dưới). Nghiện thuốc lá xuất hiện là hậu quả của các hiệu ứng tâm thần kinh do chất gây nghiện nicotine gây ra. Nghiện thuốc lá thường là kết hợp của nghiện tâm lý, nghiện hành vi với nghiện thực thể - dược lý.  

Người không hút thuốc nhưng lại hít phải khói thuốc của người khác được gọi là hút thuốc thụ động. Nhiều người có thói quen hút thuốc trong nhà, nơi làm việc, những nơi tập trung đông người như: nhà ga, nhà chờ xe buýt, nhà hàng...gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người không trực tiếp hút thuốc. Các nhà khoa học đã khẳng định: Người hút thuốc thụ động cũng có nguy cơ mắc các bệnh giống như người hút thuốc: Ung thư, Đột quỵ, Các bệnh về hệ thống tim mạch và hô hấp...