Viêm màng não do não mô cầu là một bệnh lý nhiễm trùng nghiêm trọng, có nguy cơ để lại di chứng hoặc gây tử vong cho người bệnh nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Trong bài viết này chúng ta cùng tìm hiểu về chẩn đoán, điều trị, dự phòng của bệnh lý này.

Hội nghị trực tuyến công tác Phòng chống dịch bệnh Viêm màng não do Não mô cầu tới tất cả các địa phương do ngành y tế tổ chức chiều 12/6/2024, ngay sau khi có Kết quả xét nghiệm từ BV bệnh Nhiệt đới TW.

Bệnh nhiễm não mô cầu là một bệnh truyền nhiễm gây dịch, do vi khuẩn Neisseria meningitidis gây ra. Biểu hiện của bệnh thường gặp là viêm màng não mủ và/hoặc nhiễm khuẩn huyết, có thể gây sốc dẫn đến tử vong, nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Bệnh lây truyền qua đường hô hấp do hít phải các giọt nhỏ dịch tiết mũi họng bị nhiễm Neisseria meningitidis, khả năng lây truyền sẽ tăng nếu có đồng nhiễm cùng các vi rút đường hô hấp.

Bệnh xảy ra rải rác hoặc thành dịch ở nhiều nơi trên thế giới, chủ yếu vào mùa đông xuân. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, thường gặp nhất là trẻ dưới 5 tuổi, thanh thiếu niên từ 14 đến 20 tuổi, những người sống trong khu vực tập thể đông người (nhà trẻ, trường học, chung cư v.v…) và các cơ địa suy giảm miễn dịch

Chẩn đoán ca bệnh dựa vào: (1)Yếu tố dịch tễ: Có tiếp xúc với bệnh nhân hoặc sống trong tập thể (nhà trẻ, trường học, ký túc xá, doanh trại,…) có người đã được xác định bị mắc bệnh do não mô cầu.(2) Dựa vào lâm sàng:Thời kỳ ủ bệnh trung bình là 4 ngày (2-10 ngày); Biểu hiện nhiễm trùng rõ: Sốt cao đột ngột, có thể có rét run, ho, đau họng, mệt mỏi, nhức đầu.Dấu hiệu màng não – não: Đau đầu dữ dội, buồn nôn, nôn, táo bón, gáy cứng, (trẻ nhỏ có thể có tiêu chảy, thóp phồng và gáy mềm).Rối loạn ý thức, li bì, kích thích vật vã, có thể có co giật, hôn mê. Ban xuất huyết hoại tử hình sao, xuất hiện sớm và lan nhanh, thường gặp ở hai chi dưới.Tình trạng nhiễm trùng nhiễm độc nặng, nhanh chóng vào tình trạng sốc: Mạch nhanh, Huyết áp hạ hoặc huyết áp kẹt (hiệu số huyết áp tâm thu – tâm trường < 20 mmHg), thiểu niệu, vô niệu, đông máu nội mạch rải rác, suy thượng thận, suy đa tạng và có thể tử vong nhanh trong vòng 24h.

Chẩn đoán xác định ca bệnh: Là ca bệnh lâm sàng, có kèm theo xác định được vi khuẩn gây bệnh bằng một trong các xét nghiệm sau: Soi thấy song cầu gram (-), cấy phân lập được N.meningitidis trong dịch não tủy. Cấy máu phân lập được N.meningitidis. Soi và cấy phân lập được N.meningitidis trong tử ban. PCR (+) với N.meningitidis trong dịch não tủy, máu, tử ban (nếu có điều kiện làm xét nghiệm)

Nguyên tắc điều trị: Chẩn đoán sớm ca bệnh, Sử dụng kháng sinh sớm, Hồi sức tích cực, Cách ly bệnh nhân. Điều trị cụ thể: Kháng sinh, Thời gian điều trị kháng sinh tối thiểu từ 7 – 14 ngày hoặc 4 – 5 ngày sau khi bệnh nhân hết sốt, tình trạng huyết  động ổn  định, xét nghiệm dịch não tuỷ bình thường (đối với viêm màng não mủ do Não mô cầu). Điều trị hỗ trợ và triệu chứng: Hạ sốt, An thần, Chống phù não, Điều trị suy tuần hoàn, sốc: bù dịch, thuốc vận mạch, Hỗ trợ hô hấp, Lọc máu liên tục, Điều chỉnh nước, điện giải và thăng bằng kiềm toan, Vệ sinh thân thể và dinh dưỡng đầy đủ..

Phòng bệnh tại cộng đồng: Thực hiện tốt vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, súc miệng họng bằng các dung dịch sát khuẩn mũi họng thông thường.Thực hiện tốt vệ sinh nơi ở, thông thoáng nơi ở, nơi làm việc. Có thể tiêm vắc xin phòng bệnh. Khi phát hiện có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh cần đi khám tại các cơ sở khám chữa bệnh càng sớm càng tốt.

Phòng bệnh trong bệnh viện: Cách ly bệnh nhân, Đeo khẩu trang khi tiếp xúc hoặc chăm sóc người bệnh, Quản lý và khử khuẩn đồ dùng và chất thải của bệnh nhân, dịch tiết mũi họng của bệnh nhân, Có thể sử dụng thuốc dự phòng cho nhân viên y tế và người tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân;

Phòng bệnh đặc hiệu: Tiêm phòng vắc xin: Hiện nay đã có vắc xin phòng bệnh não mô cầu nhóm A, B và C; Có thể tiêm cho trẻ từ 2 tuổi trở lên, tiêm 1 liều duy nhất, nhắc lại mỗi 3 năm/lần và Dự phòng bằng thuốc./.

Theo Trung tâm Y tế huyện Ba Bể, khoảng 18h ngày 09/6/2024, Trung tâm nhận được thông tin từ Trạm Y tế xã Mỹ Phương về ca tử vong chuyển từ Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Kạn về chưa rõ nguyên nhân. Đó là bà H. T. Đ, sinh năm 1960, ở thôn Nà Lầu, xã Mỹ Phương, huyện Ba Bể.

Theo người nhà bà Đ kể, sáng ngày 09/6, bà Đ dậy ăn sáng bình thường. Sau đó đi cắt cỏ, thấy người mệt, lạnh, đau đầu, nên đã về nhà uống 02 viên thuốc Seda. Thấy đỡ, bà đi sang nhà chung của thôn, sau thấy khó chịu con gái đưa về nhà và đi bệnh viện, trên đường đi viện bị nôn và đi ngoài tiêu chảy, được người nhà đưa vào Trung tâm Y tế huyện Bạch Thông để cấp cứu.

Sau đó người bệnh tiếp tục được chuyển đến Bệnh viên Đa khoa tỉnh Bắc Kạn. Bệnh viện khi tiếp nhận bệnh nhân trong tình trạng hôn mê, tím tái, nguy kịch. Đầu giờ chiều cùng ngày gia đình xin đưa bệnh nhân về nhà, trên đường về thì bệnh nhân tử vong.

 Nơi ở gia đình bà Đ

Trước đó, cháu Đ.T.V sinh năm 2022, cháu ruột của bà Đ, cũng có các biểu hiện mệt mỏi, đau đầu, buồn nôn, nôn và đi ngoài tiêu chảy, đã tử vong ngày 5/6/2024. Những ngày qua, gia đình còn có con trai là Đ.V.D sinh 1985 và cháu trai S.V.T 12 tuổi cũng có biểu hiện đau đầu, mệt mỏi, hiện cơ quan y tế đang tổ chức điều tra tại nhà. Sáng 10/6/2024 gia đình thêm 02 mẹ con có biểu hiện sốt, đau đầu và đi ngoài phân lỏng, hiện 02 bệnh nhân này đã được chuyển đến Trung tâm Y tế Bạch Thông để điều trị.

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh tổ chức lấy mẫu xét nghiệm

Sáng 10/6, Đoàn công tác Sở Y tế Bắc Kạn đã làm việc với các đơn vị liên quan của huyện Ba Bể và thống nhất điều tra lấy mẫu người mắc bệnh và những người trong gia đình.

Qua điều tra ca bệnh và trao đổi với người nhà được biết, khoảng một tuần nay gia đình ăn uống bình thường, không ăn thức ăn gì lạ.

Tại gia đình, Đoàn công tác của tỉnh cũng đã truyền thông, tư vấn cho lãnh đạo thôn, gia đình và những người đến hỗ trợ đám hiếu về phòng chống bệnh tật, ăn chín uống sôi, nếu có biểu hiện sốt, đau đầu, đi ngoài phân lỏng thì báo ngay cơ sở y tế để được khám, điều trị.

BSCKII, Trần Văn Tuyến – Phó Giám đốc Sở Y tế cùng đoàn công tác làm việc với chính quyền địa phương tổ chức điều tra nguyên nhân.

Sở Y tế tỉnh Bắc Kạn tiếp tục chỉ đạo Trung tâm Y tế huyện Pác Nặm và Trung tâm Y tế huyện Ngân Sơn giám sát chặt chẽ tình hình bệnh của những người trong gia đình đang ở xã Cổ Linh, huyện Pác Nặm và xã Hiệp Lực, huyện Ngân Sơn. Đồng thời chỉ đạo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh tập trung xét nghiệm xác định nguyên nhân để có giải pháp phòng, chống hiệu quả./.

Hoàng Chúc

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh

Ngày 6/6/2024, Sở Y tế tỉnh Bắc Kạn tổ chức Lễ phát động Chiến dịch 'Truyền thông lồng ghép cung cấp dịch vụ khám sức khỏe, sàng lọc một số bệnh thường gặp ở người cao tuổi' năm 2024.

TTƯT.BSCKII Tạc Văn Nam, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Y tế - Phó Ban chỉ đạo Dân số và phát triển tỉnh Bắc Kạn phát biểu phát động tại chiến dịch.

Theo thống kê, tỉnh Bắc Kạn đang trong thời kỳ già hóa dân số, với 40.442 người cao tuổi (chiếm 12,3% tổng dân số). Trong năm 2023, tỷ lệ người cao tuổi được khám sức khỏe định kỳ đạt 80,1%; lập hồ sơ theo dõi quản lý sức khỏe cho người cao tuổi đạt 83,2%.

Duy trì sinh hoạt 39 Câu lạc bộ chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, Câu lạc bộ Người cao tuổi giúp người cao tuổi (tổ chức sinh hoạt, tư vấn, nói chuyện chuyên đề, phổ biến kiến thức về chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm tự chăm sóc sức khỏe bản thân; giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao); Duy trì hoạt động của Tổ tình nguyện viên chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tại các xã, phường, thị trấn để hỗ trợ chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tại cộng đồng.

Lãnh đạo Sở Y tế tặng hoa chúc mừng đại diện hội NCT Tỉnh và Hội NCT TPBK nhân kỷ niệm 83 năm Ngày truyền thống NCT Việt Nam.

Tại Lễ phát động, TTƯT.BSCKII Tạc Văn Nam, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Y tế - Phó Ban chỉ đạo Dân số và phát triển tỉnh Bắc Kạn nhấn mạnh một số nhiệm vụ trọng tâm: Tăng cường vai trò trách nhiệm của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo; tăng cường sự phối hợp chặt chẽ, có hiệu quả của các ngành, đoàn thể, các cơ quan thông tin đại chúng nhằm đẩy mạnh công tác tuyên truyền Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về công tác dân số kế hoạch hoá gia đình nói chung, công tác chăm sóc sức khỏe người cao tuổi nói riêng.

Đề nghị UBND, Ban chỉ đạo công tác dân số và phát triển các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh tiếp tục triển khai Chiến dịch Truyền thông; đối với Trung tâm y tế, Trạm y tế các xã tổ chức tốt việc tư vấn, cung cấp kiến thức rèn luyện thân thể, tăng cường sức khỏe và phòng bệnh, đặc biệt là các bệnh mạn tính và các bệnh thường gặp ở người cao tuổi.

Hướng dẫn kỹ năng phòng bệnh, chữa bệnh và tự chăm sóc sức khỏe; phục hồi chức năng người cao tuổi tại cộng đồng; thực hiện việc khám sức khỏe định kỳ, quản lý có hiệu quả một số bệnh thường gặp ở người cao tuổi; đề nghị các Bệnh viện tuyến tỉnh, tuyến huyện, các cơ sở y tế trên địa bàn thực hiện tốt việc tư vấn, khám sức khỏe, điều trị bệnh cho người cao tuổi tại các cơ sở y tế; tổ chức tốt hoạt động kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định của pháp luật về chăm sóc sức khỏe người cao tuổi; các chính sách đối với người cao tuổi.

Tổ chức diễu hành hưởng ứng Chiến dịch tại các tuyến phố của thành phố Bắc Kạn.

Nằm trong chuỗi các hoạt động của nội dung đáp ứng nhu cầu chăm sóc, nâng cao sức khỏe người cao tuổi thích ứng với già hóa dân số, chiến dịch “truyền thông lồng ghép khám sức khỏe, sàng lọc một số bệnh thường gặp ở người cao tuổi” là một hoạt động thường niên.

Từ nay đến hết năm 2024, nhiều hoạt động trong khuôn khổ chiến dịch được diễn ra tại 108 xã, phường thị trấn trên địa bàn tỉnh: khám sức khỏe tổng quát, khám sàng lọc một số bệnh thường gặp ở người cao tuổi như tăng huyết áp, đái tháo đường, mắt... đồng thời lập hồ sơ theo dõi, quản lý bệnh không lây nhiễm.

Kim Cúc

Trạm y tế phường Phùng Chí Kiên triển khai chiến dịch cân, đo trẻ em dưới 5 tuổi và bổ sung Vitamin A liều cao cho trẻ từ 6 tháng đến 59 tháng tuổi kết hợp tẩy giun cho trẻ từ 24 đến 60 tháng tuổi đợt 1, năm 2024.

Trạm y tế đã phối hợp với nhân viên y tế tổ thực hiên truyền thông trên loa phát thanh, truyền thông trực tiếp cho nhân dân và cho các gia đình có con dưới 5 tuổi về lợi ích của uống Vitamin A và thuốc tẩy giun.

Cho trẻ uống Vitamin A (minh hoạ)

Chiến dịch diễn ra trong 02 ngày 31/5 và ngày 01/6/2024. Trên địa bàn phường có tổng số 598 trẻ em dưới 5 tuổi. Kết quả cân, đo được 589 trẻ, đạt 98,5%; uống Vitamin A được 577 trẻ, đạt 98,5%; uống thuốc tẩy giun được 387 trẻ, đạt 98,7%. Đối với những trẻ chưa được cân, đo, uống vitamin A và thuốc tẩy giun Trạm sẽ có kế hoạch vận động, tuyên truyền để đạt tỷ lệ 100%.

Chiến dịch diễn ra nhằm đẩy mạnh công tác theo dõi, đánh giá tình trạng suy dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi từ đó xác định tỉ lệ suy dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi của phường đồng thời cải thiện tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng ở trẻ em trên địa bàn.

Thực hiện: Nguyễn Thị Dương

Trạm Y tế Phường Phùng Chí Kiên, Thành phố Bắc Kạn