Sốt xuất huyết Dengue (SXHD) là bệnh truyền nhiễm do vi rút Dengue gây ra. Bệnh lây truyền qua trung gian muỗi vằn.

Muỗi vằn khi đốt người bệnh sẽ mang và truyền vi rút gây sốt xuất huyết Dengue sang người lành khi muỗi đốt. Bệnh sốt xuất huyết hiện nay chưa có vắc xin phòng bệnh và chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Biện pháp phòng bệnh chủ yếu và hiệu quả là diệt lăng quăng, diệt muỗi và trán muỗi đốt.

Muỗi vằn là trung gian truyền bệnh Sốt xuất huyết Dengue.

Tất cả mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh. Đa phần người mắc bệnh diễn tiến nhẹ, tự khỏi bệnh nhưng cũng có trường hợp bệnh tiến triển nặng và dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Nếu có những triệu chứng sau, cần nghĩ ngay đến sốt xuất huyết Dengue:

- Sốt cao đột ngột, liên tục 02 ngày trở lên và không giảm khi uống thuốc hạ sốt.

- Có dấu hiệu xuất huyết (từ ngày thứ 2, 3 trở đi): có dạng chấm, mảng xuất huyết dưới da, chảy máu chân răng, mũi; nôn hoặc tiêu, tiểu ra máu, phụ nữ bị hành kinh sớm hoặc nhiều.

- Người mệt mỏi.

- Đau đầu, sau hốc mắt, bụng, cơ, khớp.

Trong những trường hợp sốt xuất huyết Dengue nhẹ được bác sĩ cho về theo dõi và điều trị tại nhà thì cần lưu ý khi người bệnh có các dấu hiệu nặng thì phải nhanh chóng đưa người bệnh sốt xuất huyết Dengue đến khám tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh gần nhất, các dấu hiệu nặng như sau:

- Nôn nhiều, đau bụng nhiều.

- Có những dấu hiệu xuất huyết: Chảy máu cam; chảy máu chân răng; ói ra máu; đi câu phân đen; xuất huyết âm đạo ở nữ.

- Ở trẻ em cần lưu ý dấu hiệu tay chân trẻ lạnh, trẻ hết sốt nhưng vẫn mệt.

Hiện, ngành y tế đã chuẩn bị đầy đủ thuốc để tiếp nhận và điều trị những trường hợp bệnh chuyển nặng. Đến cơ sở khám bệnh, chữa bệnh kịp thời để được điều trị sớm là chìa khóa để hạn chế thấp nhất nguy cơ tử vong.

BS.Dương Đức Cường - CDC

Đau mắt đỏ (hay còn gọi là viêm kết mạc) là tình trạng nhiễm trùng mắt, thường gặp do vi khuẩn hoặc vi rút gây ra hoặc do phản ứng dị ứng, với triệu chứng đặc trưng là đỏ mắt. Bệnh thường khởi phát đột ngột, lúc đầu ở một mắt sau lan sang mắt bên kia. Bệnh đau mắt đỏ rất dễ mắc, dễ lây lan trong cộng đồng và gây thành dịch. Cho đến nay chưa có vắc xin phòng bệnh, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và những người bị đau mắt đỏ rồi vẫn có thể bị nhiễm lại chỉ sau vài tháng khỏi bệnh.

Nguyên nhân gây bệnh đau mắt đỏ:

Nguyên nhân chủ yếu của bệnh đau mắt đỏ là do vi rút Adenovirus, hoặc do vi khuẩn như liên cầu, tụ cầu, phế cầu gây ra. Bệnh thường gặp vào mùa hè đến cuối mùa thu, khi thời tiết từ nắng nóng chuyển sang mưa, độ ẩm không khí cao, khi giao mùa… là những thời điểm mà cơ thể con người, nhất là những người nhạy cảm với thời tiết dễ bị mệt mỏi, hệ thống miễn dịch yếu nên dễ bị nhiễm bệnh. Bên cạnh đó, môi trường nhiều khói bụi, điều kiện vệ sinh kém, sử dụng nguồn nước ô nhiễm, dùng chung đồ dùng sinh hoạt như khăn mặt, gối… cũng là điều kiện thuận lợi cho bệnh phát triển và bùng phát thành dịch.

Triệu chứng của bệnh đau mắt đỏ:

Bệnh đau mắt đỏ được biểu hiện chính bằng mắt đỏ và có ghèn. Người bệnh thường đỏ một mắt trước, sau đó lan sang mắt thứ hai. Triệu chứng thường gặp là người bị bệnh cảm thấy khó chịu ở mắt, sau đó cộm như có cát trong mắt, mắt nhiều dử, buổi sáng ngủ dậy hai mắt khó mở do nhiều dử dính chặt, dử mắt có thể có màu xanh hoặc màu vàng tùy tác nhân gây bệnh. Mi mắt sưng nề, mọng, mắt đỏ (do cương tụ mạch máu), đau nhức, nổi cộm, chảy nước mắt. Một số trường hợp viêm kết mạc có giả mạc (giả mạc là lớp màng dai trắng khi lật mi lên mới thấy) thường lâu khỏi hơn các trường hợp khác. Khi bị đau mắt đỏ, người bệnh cũng có thể có thêm các triệu chứng như mệt mỏi, sốt nhẹ, đau họng, ho, xuất hiện hạch ở tai.

Thông thường người bệnh vẫn nhìn thấy bình thường, thị lực không bị suy giảm nhưng nếu để bệnh nặng, mắt người bệnh có thể bị phù đỏ, có màng trong mắt, xuất huyết dưới kết mạc… thì hậu quả sẽ lớn hơn.

Đường lây bệnh:

Bệnh đau mắt đỏ có thể lây qua:

- Tiếp xúc trực tiếp với người bị bệnh qua đường hô hấp, nước mắt, nước bọt, bắt tay, đặc biệt nước mắt người bệnh là nơi chứa rất nhiều vi rút.

- Cầm, nắm, chạm vào những vật dụng nhiễm nguồn bệnh như tay nắm cửa, nút bấm cầu thang, điện thoại; đồ vật, đồ dùng cá nhân của nguời bệnh như khăn mặt, chậu rửa mặt… Dùng chung đồ dùng sinh hoạt như khăn mặt, gối.

- Sử dụng nguồn nước bị nhiễm mầm bệnh như ao, hồ, bể bơi.

- Thói quen hay dụi mắt, sờ vào mũi, vào miệng.

- Bệnh viện, công sở, lớp học, nơi làm việc, nơi công cộng, trên xe buýt, tàu hỏa, máy bay… những nơi có mật độ người đông, cự ly gần rất dễ lây bệnh.

Cách phòng bệnh đau mắt đỏ:

Đau mắt đỏ tuy là một bệnh cấp tính, triệu chứng rầm rộ, dễ lây nhưng thường lành tính, ít để lại di chứng, tuy nhiên bệnh thường gây ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt, học tập và lao động, và có không ít trường hợp bệnh kéo dài, gây biến chứng ảnh hưởng đến thị lực sau này nên mọi người cần có ý thức phòng bệnh tốt và cần được xử trí kịp thời khi mắc bệnh.

Mầm bệnh có khả năng sống ở môi trường bình thường trong vài ngày và người bệnh vẫn có thể là nguồn lây bệnh sau khi đã khỏi bệnh một tuần. Vì vậy, cách phòng bệnh tốt nhất là thực hiện triệt để các biện pháp vệ sinh và cách ly với người bệnh. Các biện pháp cụ thể mọi người cần thực hiện như sau:

Khi không có dịch:

- Luôn đảm bảo vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch.

- Dùng riêng khăn, gối, chậu rửa mặt.

- Giặt sạch khăn mặt bằng xà phòng và nước sạch, phơi khăn ngoài nắng hàng ngày.

- Không dùng tay dụi mắt.

Khi đang có dịch đau mắt đỏ:

Ngoài việc luôn thực hiện các biện pháp trên, cần lưu ý thực hiện thêm các biện pháp sau:

- Rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.

- Rửa mắt hàng ngày bằng nước muối sinh lý (nước muối 0,9%), ngày ít nhất 3 lần vào các buổi sáng, trưa, tối.

- Không dùng chung thuốc nhỏ mắt, không dùng chung đồ đạc với người đau mắt.

- Hạn chế tiếp xúc với người bị đau mắt.

- Hạn chế đến những nơi đông người đặc biệt là những nơi có nhiều mầm bệnh như bệnh viện…

- Hạn chế sử dụng các nguồn nước bị ô nhiễm, hạn chế đi bơi.

Cách xử trí khi có người bị bệnh hoặc nghi bị bệnh đau mắt đỏ:

- Lau rửa ghèn, dử mắt ít nhất 2 lần một ngày bằng khăn giấy ẩm hoặc bông, lau xong vứt bỏ khăn, không sử dụng lại.

Không tra vào mắt lành thuốc nhỏ của mắt đang bị nhiễm khuẩn.

- Tránh khói bụi, đeo kính mát cho mắt.

- Những trẻ em bị bệnh nên nghỉ học, không đưa trẻ đến trường hoặc những nơi đông người trong thời gian bị bệnh.

- Khi trẻ bị đau mắt, thông thường sẽ bị 1 bên mắt trước, bố mẹ và người nhà cần chăm sóc trẻ thật cẩn thận, để tránh nhiễm bệnh cho mắt còn lại. Cho trẻ nằm nghiêng một bên, nhỏ mắt rồi dùng gạc y tế lau ngay ghèn, dử và nước mắt chảy ra (làm tương tự đối với người lớn).

- Tránh ôm ấp khi trẻ em bị bệnh, ngủ riêng.

- Trước và sau khi vệ sinh mắt, nhỏ mắt, cần rửa tay thật sạch bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.

- Người bệnh cần được nghỉ ngơi, cách ly, dùng thuốc theo đơn của thầy thuốc. Không tự ý mua thuốc nhỏ mắt. Không dùng thuốc nhỏ mắt của người khác.

- Không đắp các loại lá vào mắt như là trầu, lá dâu...

- Khi có dấu hiệu đau mắt đỏ phải đến cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị.

Theo Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế), từ đầu năm đến nay cả nước ghi nhận 57.295 trường hợp mắc sốt xuất huyết (SXH), trong đó có 13 trường hợp tử vong tại 8 tỉnh/thành phố thuộc khu vực Trung Nam bộ. Ởmiền Bắc, đặc biệt tại Hà Nội, tính đến tuần 31/2023 đã ghi nhận 3.180 trường hợp mắc, chưa ghi nhận tử vong, so với cùng kỳ năm 2022, số mắc tăng 5,7 lần. 

Trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn, theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, từ đầu năm tới nay ghi nhận 15 ca mắc sốt xuất huyết, trong đó tại huyện Bạch Thông ghi nhận 06 ca, thành phố Bắc Kạn 03 ca, Chợ Đồn 02 ca, Chợ Mới 02 ca, Ngân Sơn 01 ca, Pác Năm 01 ca. Tính riêng trong tháng 8 toàn tỉnh ghi nhận 10 ca mắc SXH. Các ca bệnh được phát hiện và điều trị kịp thời.

Với điều kiện thời tiết hiện nay mưa nhiều, thuận lợi cho bệnh SXHgia tăng, nguy cơ bùng phát thành dịch.Để chủ động triển khai các biện pháp phòng, chống bệnh SXH, không để dịch lan rộng, Sở Y tế Bắc Kạn đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc thực hiện tốt những nội dung: Tăng cường giám sát chặt chẽ tình hình dịch, bệnh trên địa bàn, xử lý triệt để các ổ dịch ngay khi phát hiện, không để dịch bùng phát; Triển khai các chiến dịch vệ sinh môi trường, diệt lăng quăng phòng chống SXH trên địa bàn;

Phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng tuyên truyền người dân hưởng ứng tích cực các biện pháp phòng bệnh cho cá nhân và cộng đồng; Tổ chức tập huấn về công tác giám sát, xử lý ổ dịch cho cán bộ y tế dự phòng; về phác đồ điều trị, xử lý cấp cứu bệnh nhân cho cán bộ y tế làm công tác điều trị tại tất cả các tuyến.

Các cơ sở khám, chữa bệnh tổ chức tốt việc thu dung điều trị bệnh nhân, không để tử vong do sốt xuất huyết, đồng thời có kế hoạch phân tuyến điều trị, hỗ trợ tuyến dưới, tránh tình trạng quá tải bệnh viện; thực hiện báo cáo kịp thời, tình hình dịch bệnh qua phần mềm báo cáo bệnh truyền nhiễm theo quy định tại Thông tư 54/2015/TTBYT ngày 28/12/2015 của Bộ Y tế.

Hiện nay chưa có vắc xin phòng bệnh sốt xuất huyết. Để phòng, chống bệnh hiệu quả, bên cạnh sự nỗ lực của ngành Y tế đòi hỏi phải có sự chung tay của các ban, ngành đoàn thể, đặc biệt mỗi người dân cần nâng cao ý thức phòng bệnh với các biện pháp sau:

Dành 10 - 15 phút mỗi tuần để dọn dẹp nơi mình làm việc, sinh sống, từ trong nhà đến xung quanh nhà, thu dọn, không để có vật chứa đọng nước làm phát sinh lăng quăng;

Lật úp các xô, lọ, chai cũ không dùng đến; Cọ rửa và thay nước lọ hoa, dọn dẹp mái hiên, nóc nhà, máng xối,…; Đậy kín lu, hồ, phuy chứa nước khi không dùng đến để tránh muỗi đẻ trứng và phát sinh lăng quăng, muỗi;

Đối với những nơi chứa nước không dùng để uống, sinh hoạt có thể thả cá để diệt lăng quăng. Sử dụng bình xịt, hương, kem thoa xua muỗi, mặc quần áo dài tay, ngủ màn kể cả ban ngày để tránh muỗi đốt./.

Phường Thào